Zelfleiderschap en zelfbewustzijn

Een vaardigheid die je nu leert, is gemiddeld genomen nog maar de helft waard over vijf jaar.

De wereld verandert continu. En niet alleen verandert de wereld continu, ze verandert ook steeds sneller. Onderzoek op de Amerikaanse arbeidsmarkt laat zien dat professionele vaardigheden nu vijf keer zo snel verouderen als in 1975. Praktisch gezegd betekent dit dat een antwoord op je loopbaanvraag, of een stap voorwaarts uit je huidige situatie, steeds minder lang meegaat. Vroeger volgden veel mensen hun ouders op in het werk, en deden ze dat werk hun leven lang. De kans dat je nu tot aan je pensioen hetzelfde werk kunt blijven uitvoeren, is veel kleiner. Als Staatvandienst geloven wij in en streven wij naar wendbare en duurzame loopbanen. Dit betekent dat alleen een nieuwe baan vinden of een nieuwe vaardigheid aanleren vaak niet meer voldoende is. Dit geldt zowel voor de werknemer die op zoek is naar een succesvolle loopbaan op de lange termijn, als voor de werkgever die iemand zoekt die past bij wat het bedrijf nodig heeft. Maar als een oplossing niet meer voldoende is op de lange termijn, waar kan je dan wel van op aan?

Het antwoord is: op jezelf. Jij zult steeds vaker een antwoord nodig hebben op een vraag, een nieuwe stap moeten zetten, of keuzes moeten maken. De gemene deler in al deze situaties ben jij, de persoon. Hierom geloof ik er in dat we niet de meeste waarde leveren door alleen de vraag te beantwoorden of het probleem op te lossen. In plaats hiervan helpen we jou zoveel mogelijk zelf de persoon worden die hordes kan nemen en om kan gaan met deze veranderende wereld.

Door iemand te helpen met dingen die diegene zelf kan doen, ontneem je die persoon de kans om zelf de redder van de dag te zijn.

Dat kunnen, en beseffen dat je dat kan, is de bron van zelfvertrouwen en daarmee immens waardevol in mijn perspectief. Het is echter vaak moeilijker om iemand te leren iets zelf te kunnen, dan als professional iemand even te ‘helpen’. Dus hoe doe je dat?

Big 5 karaktermodel

Een belangrijk deel van het antwoord ligt voor mij bij zelfleiderschap en zelfbewustzijn, wat in elkaars verlengde ligt. Wie ben je? Wat is voor jou belangrijk? Waar sta je voor? Wat zijn je doelen, en wat is je strategie? Hoe houd je jezelf gemotiveerd op jouw reis? Lastige vragen om te beantwoorden, maar gelukkig hebben we daar hulpmiddelen bij.

Eén van mijn favorieten is de Big 5. Het best bewezen karaktermodel, en de standaard in wetenschappelijk onderzoek. Dat laatste maakt dat je niet alleen nu wat over jezelf leert, maar dat er steeds meer bekend is over wat jouw karakter betekent en wat je ermee kunt. De Big 5 meet de vijf hoofddimensies van het menselijk karakter, deze zijn als volgt:

• Extraversie: De mate waarin je assertief bent, en gezelligheid en prikkels opzoekt. Extraversie gaat samen met hoeveel positiviteit je ervaart uit de wereld om je heen. Extraverte mensen voelen snel enthousiasme, en hebben liever veel roering dan veel rust.
• Meegaandheid (vrij vertaald van Agreeableness): In hoeverre je compassievol en beleefd naar anderen bent, omdat je rekening houdt met hun gevoelens. Meegaandheid maakt hoe belangrijk relaties zijn voor je. Erg meegaande mensen hebben liever samenwerking dan competitie, en komen eerder te weinig voor zichzelf op dan te veel.
• Consciëntieusheid: Hoe belangrijk orde en structuur, en je plicht vervullen waardoor je je nuttig voelt, voor je zijn. Consciëntieuze mensen gedragen zich graag ‘zoals het hoort’, en laten zich daarbij meer leiden door het principe dan door de gevoelens van de ander.
• Neuroticisme: De mate waarin je gevoelig bent voor actieve negatieve emoties (angst, onzekerheid, woede) en passieve – (verdriet, somberheid). Mensen die hoog scoren op neuroticisme hebben zelf behoefte aan een bepaalde stabiliteit, in plaats van dat ze onder alle omstandigheden het hoofd koel houden.
• Openheid: De mate waarin je op zoek gaat naar nieuwe ideeën en kennis, en hoeveel je op kunt pikken van esthetiek en kunst. Mensen die erg open zijn houden zich graag bezig met hoe dingen beter kunnen, en zijn creatief in hun denken en doen. Eigen ruimte en vrijheid is daarbij erg belangrijk.

Hoe werkt het in de praktijk?

Door samen te kijken naar het unieke profiel van een persoon, kunnen we helpen met het schetsen van bepaalde verwachtingen. Bijvoorbeeld wat iemand motiveert, wat iemands valkuilen zijn en waarom het zo lastig kan zijn om je eigen waarden na te leven. Dit is vrij algemeen, maar ook heeft het hele specifieke implicaties op werk. Wat voor rol en verantwoordelijkheid passen bij iemand? Hoe groot is de kans dat iemand past in de cultuur en hoe dingen georganiseerd zijn? Hoe kan iemand een strategie vormen om niet weer overspannen te raken? Welke gevraagde competenties zijn vanzelfsprekend bij jou, en waar mag je iets meer nadruk op leggen in je voorbereiding op het sollicitatiegesprek?

Onze omgevingen worden steeds dynamischer en instabieler. Dit brengt een hoop kansen met zich mee, maar dit maakt ook dat we minder goed op onze omgeving terug kunnen vallen. Hierdoor is het steeds belangrijker om vat te krijgen op de essentie van wie we zijn. Met begeleiding in een traject en de juiste hulpmiddelen op het juiste moment, helpen wij je een robuust fundament aan te leggen waarop jij zelf jouw toekomst kunt bouwen.

Niemand weet beter wat voor jou belangrijk is, welke doelen je het best kunt stellen, welke ontwikkelingen nodig zijn voor jou, dan jij. Heb je inzicht, ondersteuning of uitdaging nodig om op het punt te komen waarbij je zelf de leiding kunt nemen in jouw loopbaan? Dan bel je ons.

Auteur: Koen Pierens, voormalig loopbaanconsultant bij Staatvandienst